سنجه‌ای برای بازشناسی استعاره با تکیه بر زبان‌شناسی‌شناختی

«اسناد مجازی» یکی از صنایع ادبی است که در سطح «جمله» شکل می‌گیرد؛ به‌این‌ترتیب که «گزاره »به «نهادی» که بر اساس «طرح واژگانی» زبان با آن متناسب نیست، اسناد داده می‌شود. قاطبۀ بلاغیون کهن و معاصر به ظرفیت بوطیقایی اسناد مجازی عنایت وافی نداشته‌اند؛ درحالی‌که این صنعت در فهم ادبیت متن از لحاظ ساحت آفرینش و خیال و تأثیر آن در ساختمان زبان و همچنین بیان بلاغی نقشی بسزا دارد؛ در این پژوهش با روش توصیفی‌ــ‌تحلیلی و اتخاذ بوطیقای بنیان گرا، نخست با رویکرد زبانشناسانه، ساختمان دستوری، طرح واژگانی، انحراف از هنجار معنایی و کارکرد شعری آن بررسی شده و در مرحلۀ بعد با توجه به نشانه‌های به دست آمده از ساختمان زبانی، دو نیروی تخیل ثانویه و خیال به ‌عنوان دو بنیاد ذهنی شکل‌گیری اسناد مجازی، تحلیل گشته‌اند و درنهایت، از طریق بیان فرایند شکل‌گیری اسناد مجازی، از منشأ ذهنی تا نمود زبانی، وحدت ساختمان زبانی اسناد مجازی با الگوی ذهنی آن به‌عنوان سنتی که ادبیّت متون را لحاظ تصویرگری و بیان بلاغی تضمین می‌کند، روشن گشته است.